FRIESLAND - Afgelopen week was het Sinne Wike: een week waarin we in Fryslân extra aandacht vragen voor gezond zongedrag. In het kader van een vierjarig preventieproject, in samenwerking met KWF, zet GGD Fryslân zich in voor bewustwording én actie. Door veelvuldige blootstelling aan UV-straling kan je huid verbranden. Hierdoor loopt je huid onzichtbare schade op, wat de kans op het krijgen van huidkanker op latere leeftijd vergroot. Zeker in het voorjaar is de zonkracht, ook wel UV-index genoemd, vaak al hoog. Vanaf UV-index 3 is het belangrijk je huid te beschermen.

Huidkanker in de regio een groeiend probleem

Met ruim 77.000 diagnoses per jaar (2023) is huidkanker de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Het betreft bijna de helft van alle kankerdiagnoses bij elkaar. De geactualiseerde Nederlandse Kankeratlas (17 april 2025) laat opnieuw zien dat het vóórkomen van kanker sterk varieert per regio. De Kankeratlas is een interactieve online tool van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) en geeft inzicht in de geografische spreiding van verschillende kankersoorten in Nederland. De Kankeratlas laat zien dat er in veel gebieden langs de kust meer huidkanker voorkomt dan gemiddeld in Nederland. Waarschijnlijk komt dit door langere blootstelling aan de zon (meer zonuren) en een sterkere zonkracht (hogere UV-index) langs de kust.

De Kankeratlas benadrukt de noodzaak om in te zetten op een lokale aanpak voor preventie. Het geeft weer hoe relevant zonbescherming is voor inwoners van Friesland en in het bijzonder voor hen die wonen in de kustgemeenten.

Samen voorkomen we huidkanker

De Sinne Wike maakt deel uit van een vierjarig project gericht op huidkankerpreventie dat in 2024 door GGD Fryslân is opgestart in drie Friese gemeenten: Smallingerland, Súdwest-Fryslân en De Fryske Marren. Dankzij financiering van KWF Kankerbestrijding kunnen scholen, kinderdagverblijven, sportverenigingen en zwemlocaties gebruik maken van onder andere schaduwdoeken en zonnebranddispensers. Voorlichting en advies over zonbescherming is onderdeel van het project en locaties zorgen er ook voor dat dit thema jaarlijks terugkomt. Het Nationaal Huidfonds is daarin kennispartner van GGD Fryslân en stelt Zonslim lespakketten beschikbaar.

Zongedrag en huidverbrandingen hebben grote invloed op de ontwikkeling van huidkanker. Daarom is het belangrijk dat mensen gezond omgaan met blootstelling aan de zon en huidverbrandingen voorkomen. Gelukkig zijn er drie eenvoudige maatregelen om de huid te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van de zon: weren, kleren en smeren! Toch is het toepassen van deze maatregelen nog lang niet vanzelfsprekend. Er is dus actie nodig!

Vanaf de Sinne Wike deelt GGD Fryslân deze tips actief met inwoners van de provincie Fryslân. Tijdens evenementen zoals de Avond4Daagse in Drachten en de 11-Merentocht in Sneek waren smeerteams aanwezig met zonnebrandcrème voor de deelnemers en hun bewustwording op dit thema te vergroten.

Verklein je risico op huidkanker: weren, kleren, smeren!

Weren

Weren betekent: zoek de schaduw op! Bij zonkracht 3 of hoger blijf je zoveel mogelijk uit de volle zon als je naar buiten gaat. Zoek een plekje in de schaduw van een gebouw, boom, luifel of parasol.

Kleren

Kleren betekent: draag bedekkende kleding, hoed en zonnebril. Kleding beschermt je huid tegen schadelijke uv-straling. Dus draag een shirt met lange mouwen, hoed en zonnebril als je naar buiten gaat. Wil je het nog beter doen? Draag dan UV-werende kleding.

Smeren

Smeren betekent: smeer je in met zonnebrandcrème van minimaal factor 30 mét UVA en UVB filter. Breng een half uur voor je naar buiten gaat zonnebrandcrème aan en herhaal dit elke 2 uur en na het zwemmen, sporten of afdrogen. Denk vooral aan de huid die niet in de schaduw is of bedekt wordt door kleding.

Check de UV-index, ook op een bewolkte dag

De UV-index geeft aan hoe sterk de zonkracht is. Een beetje UV is gezond en helpt bij de aanmaak van vitamine D. Maar te veel UV-straling kan schadelijk zijn voor je huid en ogen.

Hoe hoger de zonkracht, hoe sneller je kunt verbranden en dat vergroot de kans op huidkanker. Vanaf UV-index 3 is het verstandig jezelf te beschermen door te weren, kleren, smeren. Ook op een bewolkte dag kan de UV-index hoger dan 3 zijn. Je kunt de UV-index eenvoudig checken via je weer-app of via het online weerbericht.